Zjawisko wzmożonego i masowego występowania chrabąszcza majowego
i kasztanowca, stanowi od kilku lat poważny problem na terenie RDLP Radom i RDLP Lublin. Rójka szczepu pośredniego, a co za tym idzie zagrożenie przewidywane było na 2017 rok. W związku z tym przygotowana była na ten rok akcja zwalczania chrabąszczowatych.

Akcję, obejmującą zabiegi chemiczne przeprowadzono w 7 nadleśnictwach na łącznej powierzchni ok. 18 925 ha. Zabiegi chemiczne wykonano z wykorzystaniem samolotów oraz środków naziemnych. Zabiegi przy użyciu samolotów obejmowały łącznie obszar – 18 176 ha, środkami naziemnymi – 749 ha.

Do oprysku został użyty preparat Mospilan 20 SP w dawce 0,4 kg/ha, przy ilości cieczy roboczej 5 l/ha (agrolotniczy) i 200 l/ha (naziemny).

Przeprowadzenie akcji poprzedziły (w okresie wrzesień 2016 – luty 2017) analizy materiałów z ostatnich kilku sezonów, dotyczące m.in.: zasięgu występowania chrabąszczy w czasie poprzednich masowych pojawów bieżącego szczepu, wyników badania zapędraczenia gleby z kolejnych lat, inwentaryzacja szkód w uprawach i młodnikach, itp. Ponadto w okresie wczesnowiosennym przeprowadzono na terenie dwu RDLP, cykl szkoleń dla pracowników biurowych i terenowych przedstawiających metodykę prowadzenia obserwacji i zbierania danych wraz ze szczegółowym instruktarzem  oraz ich przekazywanie do TSOL.

Wiosenny monitoring uwzględniał przede wszystkim zachowanie się populacji chrabąszczy w 2017 roku, a także rozwój wegetacji oraz warunki meteorologiczne. Dużą uwagę w monitorowaniu w/w zjawisk zwracano m.in. na proces przemieszczania się imago w glebie i opuszczania zimowisk, nalot chrabąszczy z powierzchni otwartych na ścianę lasu, masowy pojaw w drzewostanach (z uwzględnieniem podziału na gatunki i strukturę płci), nasilenie rójki, odłowy w pułapki feromonowe, intensywność żerów w koronach drzew, płodność samic itp.

Gromadzenie i bieżące analizowanie danych pozwoliło na ostateczne wyznaczenie obszarów pól zabiegowych, wybór metody działania odpowiadającej lokalnym warunkom terenowym oraz określenie terminów rozpoczęcia i zakończenia akcji w nadleśnictwach i ich kompleksach.

Skoordynowanie wszystkich w/w elementów, stanowiło podstawę do uzyskania wysokiej skuteczności przeprowadzonych zabiegów.

Zabiegi lotnicze przeprowadzono przy użyciu  samolotów Dromader M-18B oraz  samolotów AN-2, wszystkie wyposażone w atomizery AU-5000. Loty były wykonywane w dniach: od 9  do 22 maja 2017 roku. Powierzchnie drzewostanów niekwalifikujące się do zabiegów lotniczych, m.in. ze względu na niewielki obszar pól zabiegowych, jak również obrzeża i ściany lasu – poddane zostały zabiegom przy użyciu opryskiwaczy ciągnikowych do drzew wysokich.           

Wykonanie zabiegów chemicznych, mających na celu ograniczenie populacji chrabąszczy i zminimalizowanie zagrożenia upraw i młodników przez pędraki, należy ocenić jako działanie ze wszech miar celowe i skuteczne.

Należy podkreślić bardzo dobrą koordynację oraz harmonijną współpracę wszystkich służb LP biorących udział w przygotowaniu i przeprowadzeniu zabiegów, tzn. nadleśnictw, RDLP i ZOL. Szczególnie skrupulatne i terminowe obserwacje terenowe, prowadzone w Punktach Obserwacyjnych, pozwalały na bieżące śledzenie zachowania chrabąszczy w poszczególnych etapach ich rozwoju i umożliwiały wypracowanie właściwych decyzji oraz podejmowanie określonych działań interwencyjnych.

Systematyczny monitoring pozwalający na bieżące rozeznanie sytuacji w terenie, osiągnięta ze znacznym wyprzedzeniem gotowość sprzętu technicznego oraz możliwość wykonywania zabiegów zarówno w godzinach porannych jak i przedwieczornych, spowodowały, iż akcja ograniczania populacji została przeprowadzona sprawnie i w optymalnym terminie. Dzięki użyciu wielu samolotów  zabiegi wykonano w krótkim przedziale czasu – w momencie masowego pojawu chrabąszczy oraz w początkowej fazie ich żerowania (przed rozpoczęciem procesu schodzenia samic do gleby w celu złożenia jaj).

Należy podkreślić również wysoki poziom efektywności preparatu Mospilan 20 SP użytego w trakcie zabiegu. Dzięki wielostronnemu oddziaływaniu środka w roślinie żywicielskiej (powierzchniowo, wgłębnie i systemicznie) oraz wydłużonej aktywności substancji czynnej, działaniu kontaktowemu i żołądkowemu na żerujące imago, osiągnięto bardzo wysoką skuteczność wykonanych zabiegów. Potwierdziły to wyniki obserwacji prowadzonych przez służby terenowe nadleśnictw oraz lustracje w ramach funkcjonowania TSOL.

Nie stwierdzono również niekorzystnego wpływu wykonania zabiegu na inne owady leśne, zwłaszcza bytujące w dolnych warstwach drzewostanów. Nie stwierdzono zmniejszenia aktywności mrówek. Wpływ na to mógł mieć fakt, iż tylko znikoma ilość cieczy roboczej (ok. 1,5-3%) dociera w trakcie zabiegów agrolotniczych do dna lasu.

Wykonanie ograniczania populacji chrabąszczy w ramach wielkoobszarowych zabiegów uwzględniających obszary LP i LN, całe kompleksy objęte rójką oraz powyższe okoliczności zadecydowały o osiągnięciu założonego celu, tj. rozrzedzenie populacji, ochrony przed nadmiernym żerem aparatu asymilacyjnego upraw, młodników i drzewostanów liściastych (zwłaszcza dębowych) oraz obniżeniu zagrożenia upraw i młodników ze strony pędraków szczepu głównego w nadchodzącym 4-letnim okresie.